Wariograf – czym właściwie jest i w jakich okolicznościach najczęściej się go wykorzystuje?
Najprościej ujmując, wariograf jest to wykrywacz kłamstw, który służy do przeprowadzania badań w sytuacjach, gdzie wymagane jest udowodnienie czynu lub poznanie prawdy w odniesieniu do ściśle określonej sytuacji. Zwykle ten sprzęt jest wykorzystywany do przesłuchań sprawców kradzieży, jak i innego rodzaju przestępstw, gdzie ciężko jest ustalić, czy złożone zeznania są zgodne z prawdą. Dodatkowo, badania wariografem okazują się pomocne w przypadku osób niesłusznie oskarżonych lub pomówionych, ale również przy sprawach dotyczących wierności małżeńskiej lub molestowania jest stosowany.
Zainteresowanie badaniami przeprowadzanymi przy użyciu wariografu jest coraz większe, a jego zastosowanie sprawdza się w wielu innych przypadkach, niż te, które zostały wymienione powyżej. Stwierdza się bowiem, że badanie wariografem to skuteczna metoda na sprawdzenie lojalności pracownika wobec pracodawcy. Przeprowadzenie badania będzie niezwykle pomocne, jeśli osoba zatrudniająca ma podejrzenia, co do uczciwości pracobiorcy.
Jak działa wariograf?
Wariograf, a dokładniej jego konstrukcja, umożliwia rejestrowanie sygnału wysyłanego przez mózg w formie wykresów. Świadczy to o śladzie pamięciowym, a są to zmiany występujące w układzie nerwowym, powstawanie ich zawdzięcza się przeżyciom lub działaniom określonych bodźców. Czujniki zawierające się na wariograf są również w stanie wykryć parametry fizjologiczne ludzkiego organizmu (np. oddech oraz ciśnienie tętnicze).
Wyróżnia się dokładne wariografy, które wyniki wykreślają cyfrowo, dając postać kolorowego wykresu, na podstawie którego specjaliści analizują ostateczny wynik przeprowadzonego badania. Dawniej używane wariografy raczej nie są już stosowane, ponieważ zdaniem ekspertów w tej dziedzinie, nie dają na tyle wiarygodnego wyniku, co współcześnie produkowane wariografy.
Badanie wariografem – jaka jest jego skuteczność?
Należy podkreślić, że do wiarygodności badania przyczynia się sam sprzęt. Na ten moment stosowane są wyłącznie wariografy nowej generacji. Ich skuteczność wynosi około 98%, jednak wynik ten będzie zależeć od zachowania odpowiednich warunków. Wymienia się przede wszystkim doświadczenie osoby, która wykonuje badanie, jak i jej znajomości najnowszych technik badawczych. Co więcej, należy zwracać uwagę na wariografy, a mianowicie, muszą mieć aktualne atesty. Ważne jest też to, czy specjalista cechuje się obiektywnością oraz uczciwością w czasie interpretacji wyników. Podsumowując, można powiedzieć, że przy zachowaniu wyżej wymienionych zasad wysoki stopień wiarygodności badania jest możliwy.
Czy badanie wariografem może posłużyć jako dowód w sprawie sądowej?
Polski system prawny tylko w niektórych przypadkach uznaje badanie wariografem jako kluczowy dowód w danej sprawie toczącej się w sądzie. Pierwszym kryterium, które powinno zostać wzięte pod uwagę jest tryb, w jakim toczy się sprawa. Wyróżnia się postępowanie, które ma zostać rozwiązane w trybie karnym bądź też cywilnym. To, wymienione w pierwszej kolejności najczęściej jest podpierane badaniem wykrywacza kłamstw. Ma ono pomóc w wykluczeniu podejrzanych o dopuszczenie się danego czynu lub ustalić wartość dowodową ujawnionych śladów.Trzeba jednak mieć na uwadze fakt, że reakcja sądu na ten materiał dowodowy jest zależna od typu sprawy.
Kodeks postępowania karnego – jak ma się do dowodu w formie badania wariografem?
Ustawa nowelizująca Kodeks postępowania karnego w roku 2003 po raz pierwszy ujawniła informację dotyczącą zastosowania wariografu w toczących się sprawach sądowych. Z treści tej ustawy wynika, że biegły za zgodą osoby badanej ma możliwość zlecenia owego badania. Istotne okazują się jednak zasady, które powinny być przestrzegane przy badaniu. Są one wyszczególnione w artykule 171.
Wytyczne dotyczące wykorzystania wariografu w sądzie
Dnia 19 sierpnia 1999 roku Sąd Apelacyjny mieszczący się w Krakowie orzekł, że aby wykorzystanie wariografu było najbardziej przydatne, powinno się przestrzegać kilka zasad. Przede wszystkim, badanie należy wykonać tuż po zatrzymaniu osoby podejrzanej o dokonanie się określonego czynu. W przypadku upłynięcia kilkudziesięciu godzin, wynik badania okazuje się niemiarodajny, co skutkuje utratą walorów procesowych. Jeśli jednak dokona się go zgodnie z wytycznymi, jego posiadanie jest znaczące.
Jakie pytania są zadawane podczas badania wariografem?
Pytania, które zostaną zadane podczas badania, są uprzednio konsultowane oraz weryfikowane z klientem, zgodnie z jego oczekiwaniami. Zwykle w trakcie badania zadaje się od 1 do 4 pytań, które są powiązane z badanym zagadnieniem. Osoby przeprowadzające badanie mocno opierają się na naukowo potwierdzonej metodologii badań, co przekłada się na wiarygodność wyniku badania.
Kto nie może się poddać takiemu badaniu?
Badanie nie będzie mogło mieć miejsca w sytuacji, kiedy u osoby badanej występują zaburzenia neurologiczne, takie jak np.: stwardnienie rozsiane, zespół Parkinsona, czy choroba Alzheimera. Chorujący na zaburzenia psychiczne (np. schizofrenia), posiadający upośledzenie umysłowe, chorujący na choroby układu krążenia, również nie będą mieć możliwości skorzystania z badania wariografem. Niewskazane jest także dopuszczenie do badania, kiedy występują takie objawy jak: gorączka, przeziębienie, ból, złe samopoczucie. Symulowanie choroby psychicznej lub fizycznej, przyjęcie leków w celu zakłócenia przebiegu badania też jest punktem doprowadzającym do dyskwalifikacji.
Gdzie wykonuje się badania wariografem?
Badanie to wykonuje się między innymi w Instytucie Badań Wariograficznych, który posiada ogromne doświadczenie i lata praktyki w tym zakresie. Tę organizację reprezentują wybitni specjaliści (Biegli Sądowi oraz Kryminolodzy), którzy z wielkim zaangażowaniem oraz profesjonalizmem wykonują badania wariografem z uwzględnieniem wszystkich wytycznych i aspektów prawnych. To, co zdecydowanie wyróżnia Instytut na tle innych organizacji działających w tej branży, to z pewnością stałe podnoszenie kwalifikacji pracowników. Dzięki temu, przeprowadzanie badań w Instytucie odbywa się sprawnie, bez większych komplikacji. Wiedza naukowa i praktyka w obrębie wykonywania badań, udział w konferencjach, organizowanie warsztatów to kluczowe elementy, które są brane pod uwagę przez osoby zarządzające Instytutem Badań Wariograficznych.
Jak wygląda takie badanie w praktyce?
W pierwszej kolejności trzeba wspomnieć o tym, że cały przebieg badania jest zupełnie bezbolesny i bezpieczny dla zdrowia. Odbywa się ono w specjalnie przygotowanym pomieszczeniu, dającym osobie badanej pełen komfort i swobodę. Znajdują się w nim tylko przedmioty, będące niezbędnymi elementami do wykonania badania. Ma to ogromny wpływ na wynik badania, ponieważ odpowiednio przygotowane otoczenie sprzyja wyciszeniu oraz skupieniu uwagi.
Samo badanie dzieli się na kilka etapów. Pierwszym krokiem jest wstępne przygotowanie oraz analiza sprawy. W ten sposób, osoby wykonujące badanie mogą ocenić, czy dana sprawa faktycznie kwalifikuje się do wykonania procedury z zastosowaniem wariografu. W sytuacji, gdy nic nie stoi na przeszkodzie, aby procedura mogła się odbyć, następuje wywiad z klientem, podczas którego ustala się zestaw pytań. Po ich ustaleniu przez osobę badaną zostaje podpisane oświadczenie, mające potwierdzić zgodę na przeprowadzenie takowego badania. W kolejnym etapie ma miejsce wywiad przedtestowy. Bierze w nim udział osoba badana, której zostaną zadane pytania. Badany lub badana musi zaakceptować treść pytań, by mogło dojść do właściwego badania wariografem. Po wywiadzie przechodzi się testu właściwego. Podczas niego sprawdza się nie tylko odpowiedzi, ale również reakcje fizjologiczne, które wpływają na wynik tejże procedury. Wywiad po przeprowadzonym teście to także kluczowy element całego badania, gdyż dzięki niemu możliwe jest zebranie opinii od osoby badanej na temat całej procedury. Końcowym już etapem jest analiza wyników testu oraz ich interpretacja. Specjaliści tworzą ostateczny raport dla klienta, w którym będą zawierać się szczegóły dotyczące badania.
