Panteon Górnośląski zaprasza na kolejną wystawę biograficzną, poświęconą księdzu Janowi Masze, który swoim pobożnym życiem i niezasłużoną, przedwczesną śmiercią dołączy do grona błogosławionych Kościoła Katolickiego. W 1942 roku został on oskarżony o zdradę stanu i skazany na śmierć, choć jedyną jego „winą” była pomoc udzielana ludziom w czasie wojny.
Ekspozycja prezentowana będzie na terenie całego województwa śląskiego do 11 maja 2021 roku (przez dwa tygodnie w jednym z wybranym kościele dekanatu). Przygotowana została przez ks. Krzysztofa Nowrota – duszpasterza akademickiego.
Po aresztowaniu w marcu 1942 roku ks. Jan Macha sądzony był w więzieniu przy ul. Mikołowskiej w Katowicach. Sam wygłosił mowę obronną. 2 grudnia 1942 roku przystąpił do spowiedzi, napisał list pożegnalny do rodziny, kapelanowi więziennemu przekazał dyspozycje dotyczące rzeczy osobistych. W liście dziękował bliskim za wszystko, prosił ich o przebaczenie i polecał się miłosierdziu Bożemu. Zgilotynowany został krótko po północy.
Ksiądz Jan Macha przyszedł na świat 18 stycznia 1914 r. w Chorzowie Starym jako pierwszy syn Pawła i Anny z domu Cofałka. Ochrzczony w miejscowym kościele parafialnym św. Marii Magdaleny, otrzymał imiona Jan Franciszek. W domu jednak przylgnęło do niego śląskie: „Hanik, nasz Hanik”.
Od wczesnej młodości związany był z Kościołem. Należał – do Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej i Żywego Różańca. Chętnie udzielał się w prowadzeniu pogadanek religijnych, brał udział w amatorskich przedstawieniach teatralnych, reprezentował stowarzyszenie na zawodach sportowych.
Przyjęty do Śląskiego Seminarium Duchownego w 1934 roku, dał się poznać w latach formacji jako osoba niezwykle zaangażowana. Należał do studenckiego „Bratniaka”, był członkiem Arcybractwa Straży Honorowej, a gdy biskup Stanisław Adamski zaczął propagować idee Akcji Katolickiej – on przystąpił do niej jako jeden z pierwszych. Znany był z otwartości na sprawy społeczne. Święcenia kapłańskie przyjął z rąk biskupa Stanisława Adamskiego w kościele św. Piotra i Pawła w Katowicach. Dwa dni później odprawił Mszę św. prymicyjną w rodzimym kościele parafialnym.
Od pierwszych dni niemieckiej okupacji przeżywał niszczenie kultury polskiej i prześladowania byłych powstańców i ich bliskich. Dla rodzin doświadczonych aresztowaniem, rozstrzelaniem lub wywiezieniem mężów, ojców czy synów organizował środki materialne pozyskiwane od zamożniejszych Polaków lub znajomych księży. Uczestniczył w powołaniu w Rudzie konspiracyjnej Polskiej Organizacji Zbrojnej, podporządkowanej kierownictwu Służby Zwycięstwu Polski, a funkcjonującej pod kryptonimem „Konwalia”. W jej ramach również inicjował pomoc charytatywną i sanitarną wobec represjonowanych. Udzielał ślubów w języku polskim, nauczał religii, pocieszał załamanych na duchu, niósł nadzieję, krzepił kazaniami.
W piątkowe popołudnie, 5 września 1941 roku został aresztowany w drodze z Księgarni Katolickiej w Katowicach. W więzieniu poddawany był wyrafinowanym metodom upokorzenia: bito go tzw. „bykowcem” i kopano, drwiono przed nim z Boga, religii i kapłaństwa. Nie złamano go jednak – pocieszał współwięźniów, modlił się, prosząc Boga o przebaczenie oprawcom, wygłaszał w celi kazania podtrzymujące innych na duchu. Nie mógł przystępować do Komunii św., otrzymał jednak pozwolenie na posiadanie brewiarza. Z nitek z więziennego siennika zrobił sobie różaniec.
W marcu 1942 roku oskarżono go o zdradę stanu (Hochverrat) i skazano na śmierć.
W 2012 roku rozpoczęto oficjalne starania o beatyfikację śląskiego męczennika. Rok później arcybiskup Wiktor Skworc uroczyście otworzył diecezjalny etap procesu beatyfikacyjnego, zaś postulatorem w procesie mianował ks. dra Damiana Bednarskiego, historyka Kościoła, pracownika naukowego Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego. Przeprowadzono kwerendę w archiwach, rozpoczęto zbieranie materiałów, zgromadzono w ten sposób liczne relacje i wspomnienia świadków. 4 września 2015 roku w kaplicy Kurii Metropolitalnej w Katowicach odbyła się ostatnia sesja diecezjalnego procesu beatyfikacyjnego ks. Jana Machy. Przypadła – w przeddzień 74. rocznicy jego aresztowania. 28 listopada 2019 roku papież Franciszek zatwierdził dekret o męczeństwie sługi Bożego ks. Jana Machy.
Od 11 do 25 stycznia wystawę poświęconą ks. Janowi Masze będzie można oglądać w Golejowie. Następnie m.in. w Rybniku, Pszowie, Knurowie, Wodzisławiu Śląskim , Orzeszu, Żorach, Pszczynie i Mikołowie. Od 22 lutego do 8 marca ekspozycja pojawi się w Katowicach Panewnikach w Parafii Świętego Ludwika Króla i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. (BP)
