W niedzielę, 2 lipca 2023 roku, zostanie otwarty park Wisławy Szymborskiej. Dawny parking przy Karmelickiej zazielenił się dzięki miejskim aktywistom i budżetowi obywatelskiemu. Samo otwarcie parku zbiegnie się z obchodami 100. rocznicy urodzin jego patronki.
W parku przy Karmelickiej trwają ostatnie prace. Zarówno przy porządkowaniu zieleni, jak i muralu, który zdobi ścianę jednej z kamienic od strony ulicy Karmelickiej.
Uroczyste otwarcie parku Szymborskiej nastąpi w niedzielę, 2 lipca 2023 roku. Otwarciu będzie towarzyszył piknik, zorganizowany przez miasto we współpracy z Fundacją Wisławy Szymborskiej oraz partnerami zaangażowanymi w obchody Roku Szymborskiej.
Już o godzinie 10.00 rozpocznie się spacer tematyczny zorganizowany przez Dzielnicę I: Szlakiem „Szymborskiej we wspomnieniach”. Uczestników poprowadzi krakowska przewodniczka Agnieszka Kuźma. W godzinach 11.00–15.00 na zabawy literackie warsztaty i konkurs na lepieje zaprasza Biblioteka Kraków. Wydawnictwa i gadżety związane z noblistką będzie można znaleźć na stoisku księgarni De RevolutionibusBooks, a na stoisku firmy Medicine będzie można przedpremierowo kupić ubrania z kolekcji przygotowanej z okazji 100. rocznicy urodzin poetki. Ci, którzy zastanawiają się, jakie lody lubiła poetka, zapraszani są do punktu przygotowanego przez firmę Good Lood.
Na godzinę 14.00 zaplanowano oficjalne otwarcie z udziałem władz miasta i przedstawicieli Fundacji im. Wisławy Szymborskiej, Senatu RP oraz aktywistów miejskich. Wybrane utwory poetki odczytają wówczas aktorzy Teatru Bagatela i Teatru Groteska. Usłyszymy także ulubione standardy jazzowe Wisławy Szymborskiej. Dla uczestników urodzinowego pikniku zagra Luka Mazur Quartet. Przedstawiciele Dzielnicy I będą rozdawać „Spacerownik”, a ZZM mapy „Trasy spacerowej szlakiem Wisławy Szymborskiej” oraz „Zielonych miejsc Krakowa”.
Również z okazji otwarcia parku, Fundacja im. Wisławy Szymborskiej i firma NOHO Investment zaprosiły artystów do stworzenia własnych interpretacji wybranego przez siebie wiersza na ponad 120-metrowym ogrodzeniu przy ul. Dolnych Młynów 10. Uroczyste odsłonięcie odbędzie się 2 lipca o godz. 10.00.
Były zupełnie inne plany co do tej działki…
Utworzony przez miasto park powstał dzięki inicjatywie, którą w ramach budżetu obywatelskiego poparło blisko 9 tys. krakowian. Kiedy pojawił się pomysł, by park otrzymał imię poetki, aprobatę wyraziło 3 360 osób z całej Polski, podpisując petycję „TAK dla parku im. Wisławy Szymborskiej”.
Ale niewiele brakowało, by działka między ulicami Karmelicką a Dolnych Młynów została zabudowana. Pod koniec lat 90. miasto wystawiło działkę na sprzedaż. Prawo użytkowania wieczystego do tego terenu nabyła osoba prywatna, za co zapłaciła 48 mln złotych. Po roku nieruchomość trafiła do firmy Portico Galicja, która zamierzała na niej postawić hotel i kino oraz parking wielopoziomowy. Parking był obowiązkowym elementem inwestycji, został wpisany do warunków przetargu, kiedy miasto sprzedawało działkę.
Inwestycja od samego początku wzbudzała protesty. Uzyskiwanie pozwolenia na budowę trwało więc kilka lat. Potem zmienił się jeszcze inwestor – prawo użytkowania wieczystego odkupiła irlandzka firma Howard Holdings, która z powodu kryzysu zrezygnowała z planów inwestycyjnych. A ponieważ parking wielopoziomowy nie powstał, miasto zaczęło domagać się zwrotu działki. I ostatecznie sąd orzekł, że działka przy Karmelickiej ma wrócić do zasobów gminy.
Ale w 2013 roku znowu pojawiły się pomysły jej sprzedania, tym razem zainteresowany inwestor chciał tam postawić hotel i apartamentowiec. I oczywiście ogólnodostępny parking, ale już tylko na ok. 40 miejsc postojowych. Po protestach prezydent zrezygnował z przetargu i obiecał zagospodarowanie działki zgodnie z postulatami mieszkańców. Wtedy strona społeczna proponowała park, ale nawet z restauracjami i obiektami handlowymi.
Kolejny bój o ten teren wybuchł, kiedy pojawił się pomysł, by od strony Dolnych młynów swoją siedzibę wybudował Instytut Pamięci Narodowej. Urząd Miasta wydał nawet decyzję lokalizację dla budynku IPN, który miał zająć ok. 30 proc. powierzchni działki, reszta miała być przeznaczona na park. I tym razem strona społeczna skutecznie zaprotestowała. Aby zagwarantować przeznaczenie całej działki pod park, projekt został zgłoszony do budżetu obywatelskiego. Choć od wyboru tego projektu przez mieszkańców minęło kilka lat, a rzeczywisty park różni się od tego, co było pierwotnie planowane, w końcu działka, która przez lata była parkingiem, zapełniła się zielenią.
Działka przy Karmelickiej – dawny parking i nowy park (fot. ZZM)
Park wśród XIX-wiecznych budynków
„Ideą projektu było stworzenie tajemniczego ogrodu, oazy w mieście – miejsca relaksu i kontemplacji. Park został zaprojektowany jako sekwencja przenikających się wnętrz ogrodowych, z których każde ma swój niepowtarzalny charakter i powiązanie z najbliższym otoczeniem. Do osiągnięcia tego efektu posłużono się nie tylko odpowiednim zaprojektowaniem zagospodarowania terenu ale również doborem roślin” – czytamy w informacji Zarządu Zieleni Miejskiej odpowiadającego za realizację parku, który powstał wśród XIX-wiecznej zabudowy, na tyłach dawnych koszar Franciszka Józefa, kamienic oraz w sąsiedztwie klasztoru Karmelitów Trzewiczkowych “Na Piasku” przy ul. Karmelickiej.
W parku Szymborskiej posadzono 125 drzew m.in. klonów, grabów, topoli, kasztanowców, dębów. Są również drzewa owocowe takie jak jabłonie, grusze, wiśnie, czereśnie, śliwy. Zieleń to także ponad 1500 różnych krzewów m.in. bez czarny, lilak pospolity, kalina wonna, róża, hortensja dębolistna, świdośliwa lamarcka, porzeczka biała, kielichowiec wonny. Całość dopełnia 18 500 bylin: przywrotników, olszewników himalajskich, lilowców, płomyków wielkolistnych, astrów rozkrzewionych oraz 70 800 cebul m.in. szafran Tommasiniego, rannik zimowy, śnieżyczka przebiśnieg i ponad tysiąc roślin wodnych: kosacice żółte, krwawnice pospolite, przetaczniki bobowniczki, grzybienie białe.
Główna aleja pozwala na przemierzenie praktycznie całego ogrodu od ul. Karmelickiej w stronę Dolnych Młynów. Wzdłuż niej prowadzi “strumień” doprowadzający do kilku zbiorników wodnych.
(fot. ZZM)
„Rozwiązania projektowe w parku nawiązują do historycznego użytkowania terenów, na których powstał park. Były to łąki, sady, w późniejszym etapie plac apelowy koszar wojskowych. Zaprojektowane elementy wodne nawiązują swoją formą do stawów rybnych i kanałów występujących w przeszłości na terenie dzielnicy Piasek. Dzięki nasadzeniom drzew owocowych w parku pojawi się niewielki sad nawiązujący do niegdysiejszych sadów Karmelitów. Duża, półokrągła przestrzeń w centrum parku, porośnięta trawą i kwiatami, nawiązuje natomiast do placu apelowego istniejących tam koszar. Okala ją z jednej strony łukowa aleja, z drugiej zaś element wody w formie przypominającej strumyk, biegnący wzdłuż i przyległy do głównej alei spacerowej” – czytamy w opisie inwestycji.
Noblistka patronką parku
Park przy ul. Karmelickiej zyskał imię noblistki Wisławy Szymborskiej. Pojawiły się więc parasolki, które Wisława Szymborska notorycznie gubiła. Na zabytkowym murze znalazła się kompozycja bibelotów. Są to najróżniejsze artefakty skupione w jednym miejscu. Niektóre przedmioty mają funkcję ozdobną, inne użytkową. Niektóre są nieruchome, a inne mogą być obracane lub przesuwane, wydają dźwięk i zachęcają do aktywności.
W przestrzeni parku pojawiły się także wyklejanki. Instalacja składa się z trzech ścianek z obrotowymi płytkami, połączonymi na kształt litery „Y”. Ścianki są dwustronne, a płytki zawierają słowa (a wybrane również obrazki), z którym można ułożyć zdanie. Zabawa polega na takim obróceniu płytek, aby powstało zdanie. Następnie można przejść na drugą stronę i przeczytać, jakie zdanie powstało. Pierwsza ścianka zawiera proste słowa, skierowana jest do najmłodszych odbiorców. Druga to powtórzenie słów z pierwszej, ale w języku angielskim. Trzecia zawiera trudniejsze słowa. Inspiracją dla tej instalacji były wyklejanki tworzone przez Szymborską z wycinków z gazet. Wyrwane z kontekstu zdania i obrazy, połączone na nowo tworzyły ciekawe i często zaskakujące treści. Spacerując po parku można będzie również dostrzec granitowe głazy oraz stalowe litery z fragmentami wiersza „Możliwości”.
Na ścianie jednej z kamienic Fundacja im Wisławy Szymborskiej wykonała mural poświęcony poetce…
Fot. Fundacja im. Wisławy Szymborskiej (krakow.pl)
Jeszcze pomnik Orląt Lwowskich
W parku stanie jeszcze pomnik. Nie noblistki, ale Orląt Lwowskich. Początkowo zwolennicy jego budowy proponowali plac Kossaka, ale ostatecznie Rada Miasta jako lokalizację wskazała działkę przy Karmelickiej, choć i to miejsce nie wszystkim się podobało. Zarząd Zieleni Miejskiej w marcu tego roku ogłosił konkurs architektoniczno-rzeźbiarski na opracowanie koncepcji pomnika orląt Lwowskich, który stanie w parku Wisławy Szymborskiej. Jego rozstrzygnięcie planowane jest na wrzesień.
(AI GEG)
