Rekordowa liczba 245 szopek została zarejestrowana w 82. Konkursie Szopek Krakowskich, który rozpoczął się w czwartek na Rynku Głównym w Krakowie. Twórcy tradycyjnie zaprezentowali swoje prace u stóp pomnika Adama Mickiewicz wśród tłumu oglądających.
Szopkarze co roku w pierwszy czwartek grudnia od rana przynoszą swoje prace na Rynek Główny i ustawiają je na stopniach pomnika Adama Mickiewicza, aby zaprezentować publiczności. Stamtąd ich dzieła przenoszone są do oddziału Muzeum Krakowa w Pałacu Krzysztofory.
Jak poinformował dziennikarzy dyrektor Muzeum Krakowa dr Michał Niezabitowski, w tym roku do konkursu zarejestrowana została rekordowa liczba szopek – we wszystkich kategoriach do południa było to 245 prac. Do tej pory najwięcej – 240 budowli – zostało zgłoszonych w zeszłym roku roku, a 229 ostatecznie oceniało wtedy jury.
Wśród zgłoszonych – przekazał Niezabitowski – są 73 szopki w kategorii dorosłej, 29 – rodzinnej, 34 – szkolnej, 20 – młodzieżowej, 52 – dziecięcej, a także 37 w najnowszej kategorii Off, gromadzącej nowoczesne konstrukcje, luźno nawiązujące do tradycji.
Zdaniem dyrektora Muzeum Krakowa tradycja szopek krakowskich ma znaczenie fundamentalne dla mieszkańców miasta. „To jest nasza tożsamość, czegoś takiego jak szopki krakowskie nie ma nigdzie. To jest coś co nas określa i powoduje, że jesteśmy krakowianami” – zaznaczył.
Niezabitowski dodał, że mieszkańcy miasta w ten jeden grudniowy dzień spotykają się przy szopkach ponad podziałami i różnicami. „Łączy nas szopka, szopka jest tym, co buduje nas, krakowian, to jest magiczny, zaklęty świat marzeń z naszego dzieciństwa, do którego chcemy wracać. A ten świat naszego dzieciństwa nazywa się Kraków” – wskazał.
Krakowską szopkę wyróżnia sceneria narodzenia Chrystusa, nawiązująca nie do skromnej stajenki, ale przeniesiona na tło zabytkowej architektury Krakowa, często fantazyjnie przetworzonej w wyobraźni twórców.
Muzealnicy zwracają uwagę, że twórcy szopek od lat w swoich pracach nawiązują nie tylko do krakowskich zabytków, ale również współczesnej architektury i wydarzeń. Dlatego – wyjaśnił dyrektor MK – jury zdecydowało o stworzeniu kategorii Off dla konstrukcji luźno nawiązujących do tradycji.
„Widzimy, że ta szopka się zmienia, na pewno musi być krakowska, czyli nawiązywać do elementów krakowskich i musi być Krakowem inspirowana, a także związana ze sceną Bożego Narodzenia, to jest pewien kanon, który funkcjonuje, a skoro jest taka wola, żeby wyrażać swój zachwyt Krakowem w sposób nietradycyjny, to jury stworzyło do tego odrębną kategorię” – wyjaśnił Niezabitowski.
W czwartek tuż po południowym hejnale mariackim korowód przeszedł spod pomnika Mickiewicza na scenę przy Ratuszu, gdzie zaprezentowano szopki, a następnie przeniesiono je do Pałacu Krzysztofory. Tam zostaną ocenione przez jury, składające się m.in. z historyków, etnografów, historyków sztuki, architektów, plastyków. Wyniki konkursu zostaną ogłoszone w najbliższą niedzielę.
Krakowska szopka znacznie różni się od betlejemskich stajenek. Musi być budowlą wieżową i zawierać charakterystyczne dla architektury Krakowa detale. Najczęściej szopki są budowane na wzór krakowskich kościołów. Szopkarze chętnie odtwarzają fronton bazyliki Mariackiej oraz wieże i kopuły katedry na Wawelu. Oprócz Świętej Rodziny tradycyjnymi bohaterami krakowskich szopek są: Lajkonik, Smok Wawelski, hejnalista, krakowiacy.
Tradycja szopki krakowskiej wywodzi się z jasełek, które organizowano w okresie Bożego Narodzenia w kościołach. Najstarsze figurki jasełkowe przechowywane w Krakowie pochodzą z XIV w. i znajdują się w kościele św. Andrzeja. Do końca XIX wieku wyrobem szopek zajmowali się murarze z krakowskich przedmieść. W czasie świąt chodzili oni z szopkami po domach.
Konkurs Najpiękniejszych Szopek organizowany jest od 1937 roku. Do rywalizacji stanęło wówczas 86 osób. Po przerwie spowodowanej wybuchem wojny konkurs wznowiono w 1945 roku – na miejscu zburzonego pomnika Adama Mickiewicza znów pojawili się szopkarze. Od tej pory konkursy są organizowane nieprzerwanie co roku w każdy pierwszy czwartek grudnia. Wyniki ogłaszane są w następującą po czwartku niedzielę. Organizatorem konkursu jest Muzeum Krakowa. Część szopek muzeum zakupuje do swojej kolekcji.
Tradycja szopkarstwa krakowskiego została w 2018 roku potwierdzona pierwszym polskim wpisem na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO.(PAP)
